5% Państwowa Pożyczka Konwersyjna z 1924 roku
Świadectwa ułamkowe (125×183 mm), data emisji 1 września 1924 roku.
10.1 1 Zł.
10.2 3 Zł
10.3 5 Zł
Obligacje (180×260), data emisji 1 września 1924
10.4 10 Zł.
10.5 50 Zł.
10.6 100 Zł.
Obligacje (180×260), data emisji 1 września 1926
10.7 500 Zł.
10.8 1000 Zł.
10.9 2000 Zł.
Pozycje 10.7-10.9 posiadają odmiany znaku wodnego: fale (standardowy) i nachodzące na siebie kwadraty (charakterystyczny dla pozycji 10.1-10.6). Zarówno obligacje, jak i świadectwa ułamkowe spotyka się także z numeracją zerową. Są to wzory o charakterze prób technicznych, albo drukarskich, które służyły prawdopodobnie jako podstawa dla zatwierdzenia obowiązującego wzoru obligacji. Obligacje zwykle występują bez kuponów, bo te zostały zużyte. Czasami są do nich dołaczone oddzielne arkusze kuponowe na kolejne dziesięciolecie. Te nigdy nie mają tego samego numeru co obligacja – emisja była tak masowa, że przy wydawaniu kolejnych arkuszy dopasowywanie ich do numerów obligacji było niepraktyczne i dlatego z tego zrezygnowano.
Podstawy prawne
- Projekt ustawy o rejestracji i stemplowaniu tytułów długu przedwojennego Austrji i Węgier z uzasadnieniem.
- Ustawa z dnia 10 maja 1921 r. o rejestracji i stemplowaniu tytułów długu przedwojennego Austrji i Węgier. (Dz.U. 1921.45.269)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 lipca 1921 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Sprawiedliwości, Spraw Zagranicznych i b. Dzielnicy Pruskiej oraz z Prezesem Głównego Urzędu Likwidacyjnego, w przedmiocie dokonania rejestracji i stemplowania tytułów długu przedwojennego Austrji i Węgier. (Dz.U. 1921.70.469).
- Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 marca 1924 o przerachowaniu zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu pożyczek państwowych oraz o konwersji rzeczonych pożyczek (Dz. U. RP 24.27.274)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 7 czerwca w przedmiocie wypuszczenia 5% państwowej pożyczki konwersyjnej z roku 1924 (Dz. U. RP 24.50.517)
- Obwieszczenie z dnia 1 września 1924 r. w sprawie sprostowania błędu w rozporządzeniu Ministra Skarbu z dnia 7 czerwca 1924 r. w przedmiocie wypuszczenia 5% państwowej pożyczki konwersyjnej (Dz.U. 1924.79.776)
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 grudnia 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań Skarbu Państwa Austrjackiego i Węgierskiego, tudzież zobowiązań funduszu krajowego galicyjskiego, które ciążą na Skarbie Państwa Polskiego (Dz.U. 1924.115.1028)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych i Ministrem Sprawiedliwości z dnia 27 lutego 1925 r. w sprawie wymiany ostemplowanych tytułów przedwojennego długu niezabezpieczonego austrjackiego i węgierskiego na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej (Dz.U. 1925.21.152)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych i Ministrem Sprawiedliwości z dnia 20 marca 1925 r. w sprawie przedłużenia terminu dla wymiany ostemplowanych tytułów przedwojennego długu niezabezpieczonego austrjackiego i węgierskiego na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej (Dz.U. 1925.29.207).
- Ustawa z dnia 20 lipca 1925 uzupełniająca rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 marca 1924 (Dz. U. 25.90.629)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z 6 października 1925 o sposobie dokonania przerachowania zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu pożyczek państwowych oraz konwersji rzeczonych pożyczek (Dz.U. RP 25.105.736)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych i Sprawiedliwości z dnia 18 sierpnia 1926 r. w sprawie wymiany obligacyj pożyczek zaciągniętych przez b. Kraj Galicję na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej (Dz.U. 1926.89.508).
- Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 września 1926 w sprawie uzupełnienia postanowień o przerachowaniu i konwersji zobowiązań skarbu państwa z tytułu pożyczek państwowych z lat 1918-1920 (Dz. U. RP 26.96.560)
- Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 września 1926 w sprawie ustalenia wysokości emisji i przeznaczenia użycia 5% pożyczki konwersyjnej (Dz. U. RP 26.96.561)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 1 września 1926 r. o wypuszczeniu nowych odcinków 5% pożyczki konwersyjnej z r. 1924.(Dz.U. 1926 nr 100 poz. 575)
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 22 czerwca 1927 r. w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych i Sprawiedliwości w sprawie przedłużenia terminu wymiany obligacyj pożyczek zaciągniętych przez b. kraj Galicję na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej.(Dz.U. 1927 nr 56 poz. 501).
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 7 lipca 1927 r. o wymianie świadectw ułamkowych oraz drobnych odcinków obligacyj 5% pożyczki konwersyjnej na wyższe odcinki obligacyj tejże pożyczki (Dz.U. 1927 nr 64 poz. 568)
- Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 26 lutego 1928 w sprawie podwyższenia wysokości emisji 5% pożyczki konwersyjnej z 1924 roku (Dz. U. RP 28.25.212)
- Ustawa z dnia 19 grudnia 1928 o ponownym przedłużeniu terminu przerachowania i konwersji zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu pożyczek państwowych z lat 1918 i 1920 (Dz. U. RP 29.3.22)
- Rozporządzenia Ministra Skarbu o podwyższeniu wysokości emisji 5% pożyczki konwersyjnej z 1924 roku, odpowiednio z dnia: 30.IV.1929 Dz.U.RP 29.35.324; 31.III.1930 Dz.U.RP 30.32.274;19.XI.1930 Dz.U.RP 30.87.685; 9.XI.1931 Dz.U.RP 31.110.854 i ostatnie z 24.IV.1934 Dz.U.RP 34.37.338
- Obwieszczenie Ministra Skarbu z dnia 21 grudnia 1934 (MP 297 poz.408).
- Artykuł 22 Dekretu Prezydenta RP z dnia 14 stycznia 1936 o konwersji państwowych pożyczek wewnętrznych (Dz.RP 36.3.10) [patrz: 4 % Pożyczka Konsolidacyjna z 1936 roku]
- Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 7 maja 1936 o ustaleniu planu umorzenia 5% pożyczki konwersyjnej z 1924 roku (Dz. U. RP 36.41.304).
Zasady konwersji
Pożyczkę zaciągnięto w celu konwersji asygnat pożyczki państwowej z 1918 roku, obligacji 5% długoterminowej i krótkoterminowej pożyczki państwowej z 1920 roku, obligacji 4% państwowej pożyczki premiowej z 1920 roku, oraz w celu konwersji niektórych zobowiązań poaustriackich, a także celem pokrycia wkładów oszczędnościowych w PKO pochodzących z przekazów w walutach pełnowartościowych.
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 marca 1924 przewidywało możliwość konwersji pożyczek markowych w terminie do dnia 1 stycznia 1925 wg następujących zasad:
- asygnaty z 1918 roku były konwertowane na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej wg relacji 10 złotych za 250 Mkp., 115 Rubli lub 355 Koron wartości nominalnej.
- obligacje krótkoterminowej i długoterminowej pożyczki z 1920 roku były konwertowane wg relacji 10 złotych za 1000 Mkp. wartości nominalnej
- obligacje pożyczki premiowej z 1920 roku były konwertowane wg relacji 10 złotych za 5000 Mkp. wartości nominalnej
Obligacje pożyczek markowych, które nie zostały przedłożone do konwersji, miały być z dniem 2 stycznia 1925 wykupione za gotówkę po cenie nominalnej, lub w przypadku obligacji pożyczki długoterminowej z 1920 roku, po cenie równej 110% nominału. Wykup miał nastąpić za marki polskie, lub za złote po kursie ustalonym dla wymiany banknotów, to jest 1.800.000 Mkp. za 1 złotego.
Termin tej konwersji kilkakrotnie przedłużano, wprowadzając też możliwość konwersji dodatkowej dla papierów pozostających w rękach pierwotnych ich nabywców, gdzie relacja konwersyjna zależała od terminu i waluty w jakiej dokonano wpłaty na poszczególne pożyczki. Szczegółowe informacje na temat konwersji pożyczek markowych można znaleźć w cytowanych aktach prawnych. Ostateczny termin zgłaszania tych papierów do konwersji upłynął 31 grudnia 1929 roku.
Informacje o emisji
Pożyczkę wypuszczono z dniem 1 września 1924 roku, zaś 2 stycznia 1925 została ona wprowadzona na Giełdę Warszawska. Wysokość emisji systematycznie zwiększano w oparciu o zgłaszane do konwersji walory. Między innymi dlatego w roku 1926 wypuszczono drugą emisje obligacji o wyższych nominałach. Do 1935 roku obroty tymi obligacjami stanowiły około 12-13% obrotów wszystkimi papierami procentowymi. Potem ich udział w rynku spadł do 4-5%.
Ostateczny plan umorzenia tej pożyczki (zatwierdzony Rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 7 maja 1936 roku) przewidywał jej umorzenie do stycznia 1965 roku.
Całkowita wysokość emisji wyniosła 300.000.000 złotych, obieg na 31 grudnia 1937 wynosił 159.281.658 złotych, zaś na dzień 1 kwietnia 1939 roku 155.236.057 złotych i taka też mniej więcej kwota pozostała do dzisiaj niespłacona. Obligacje tej pożyczki nie zawierały klauzuli o płatności w złotych w złocie.