Asygnaty Skarbu Polskiego, emisja z 18 listopada 1918 roku
emisja w markach polskich, rublach i koronach (250×114)
| No. | Nominał | Waluta | Litera | |
| Marki Polskie | ||||
| 1.1 | 100 | PLM | I | |
| 1.2 | 500 | PLM | D | |
| 1.3 | 1000 | PLM | C | |
| 1.4 | 5000 | PLM | B | |
| 1.5 | 10000 | PLM | A | |
| Korony austro-węgierskie | ||||
| 1.6 | 100 | K | P | |
| 1.7 | 500 | K | O | |
| 1.8 | 1000 | K | N | |
| 1.9 | 5000 | K | M | |
| 1.10 | 10000 | K | L | |
| Ruble rosyjskie | ||||
| 1.11 | 100 | R | K | |
| 1.12 | 500 | R | H | |
| 1.13 | 1000 | R | G | |
| 1.14 | 5000 | R | F | |
| 1.15 | 10000 | R | E | |
asygnata na 1000 marek polskich
Asygnaty te występują w odmianach opatrzonych różnymi kombinacjami podpisów urzędników państwowych pełniących różne funkcje. Na pierwszej pozycji spotyka się podpisy Ministra Skarbu lub Kierownika Ministerstwa Skarbu, na drugiej Szefa Sekcji lub jego zastępcy, zaś na trzeciej Naczelnika Centralnej Kasy Państwowej lub Dyrektora Urzędu Pożyczek Państwowych i Skarbu Narodowego.
Asygnaty Skarbu Polskiego są obligacjami pierwszej pożyczki emisyjnej. Świadczy o tym fakt, iż w późniejszym okresie były konwertowane na obligacje pożyczek złotowych, wraz z innymi obligacjami pożyczek denominowanych w markach polskich. Typowe bony skarbowe takiej konwersji nie podlegały. Poza tym w zestawieniach długów państwowych asygnaty te były umieszczane pod nazwą 5% Polskiej Pożyczki Państwowej z 1918 roku wraz z innymi pożyczkami, zaś bony skarbowe były zawsze umieszczane w oddzielnej grupie na końcu takiego zestawienia.
Podstawa prawna emisji
- Dekret Rady Regencyjnej w sprawie wypuszczenia pożyczki państwowej z dnia 30.X.1918 roku (Dz.P.P.P. 1918.14.32);
- Uchwała Rady Ministrów z 3 listopada 1918 roku w sprawie wypuszczenia asygnat w walucie markowej i koronowej;
- Uchwała Rady Ministrów z 22 listopada 1918 w sprawie wypuszczenia asygnat w walucie rublowej.
Informacje o emisji
Oprocentowanie pożyczki, zwanej oficjalnie Polską Pożyczką Państwową z 1918 roku, wynosiło 5% w stosunku rocznym. Oprocentowanie za pierwszy rok było wypłacane w formie dyskonta od ceny nominalnej. Sprzedaż asygnat trwała cały rok, czyli do dnia ich zamierzonego wykupu. Cała emisja osiągnęła odpowiednio:
- asygnaty markowe: 550.130.500 Mkp.
- asygnaty koronowe: 795.502.400 Koron = 556.851.680 Mkp.
- asygnaty rublowe: 439.255.900 Rubli = 948.792.744 Mkp.
co razem dało sumę 2.055.774.924 marek polskich, czyli ekwiwalent 45.818.245 dolarów według ówczesnego kursu 44.87 marki polskiej za dolara.
Wykup
Pożyczka miała być spłacona jednorazowo w dniu 1.XI.1919, jednak zgodnie z rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 14 października 1919 roku, tylko asygnaty markowe można było przedstawić do wykupu w gotówce od dnia 1 listopada 1919 roku, lub prolongować je do dnia 1 maja 1920 za dodatkowym oprocentowaniem w wysokości 5% rocznie. Termin płatności asygnat rublowych i koronowych odroczono do 1 maja 1920 roku. Równocześnie przyznano asygnatom prawo zastawu w PKKP w stosunku 90 marek za 100 marek nominalnych, 100 marek za 100 rubli nominalnych i 50 marek za 100 koron nominalnych. W przypadku asygnat markowych w pierwotnym terminie przedstawiono do wykupu asygnaty o wartości nominalnej 27 milionów marek polskich.
Zgodnie z Ustawą z 30 kwietnia 1920 roku (Dz. U. RP 1920.38.221) od dnia 1 maja 1920 roku asygnaty można było przedstawić do wykupu za gotówkę po kursie 100 marek za 100 marek nominalnych, 70 marek za 100 koron nominalnych i 216 marek za 100 rubli nominalnych, lub zamienić je na pożyczki „Odrodzenie” odpowiednio po kursie 120 marek za 100 marek nominalnych, 85 marek za 100 koron nominalnych lub 225 marek za 100 rubli nominalnych. W wyniku tej konwersji asygnaty warte około 1,9 miliarda marek polskich zostały zamienione na obligacje pożyczek „Odrodzenie” (patrz pozycje 2 i 3). Według stanu na dzień 31 grudnia 1921 roku obieg nie umorzonych asygnat przedstawiał się następująco:
- asygnaty markowe: 2.602.100 Mkp.
- asygnaty koronowe: 122.750.900 Koron = 85.9225.630 Mkp.
- asygnaty rublowe: 31.227.900 Rubli = 67.452.264 Mkp.
co razem dawało 155.879.994,00 marek polskich (z czego 1.072.840,00 zastawionych w PKKP), czyli 48.296,00 dolarów amerykańskich po ówczesnym kursie 3186 marek za dolara.
W latach dwudziestych asygnaty te podlegały dodatkowo pod pewnymi warunkami, uprzywilejowanej konwersji na obligacje 5% pożyczki konwersyjnej z 1924 roku, według kursu 10 złotych za 250 marek polskich, 115 rubli lub 355 koron w asygnatach. Ostateczny termin zgłaszania tych papierów do konwersji upłynął 31 grudnia 1929 roku. Zasady tej konwersji zostały bardziej szczegółowo omówione w części poświęconej 5% pożyczce konwersyjnej, opisanej pod numerem 10. Obieg asygnat według stanu na dzień 1 stycznia 1928 roku wynosił 84.881.532 marki polskie.
Asygnaty zostały ostatecznie umorzone w dniu 6 sierpnia 1949 roku, na podstawie Dekretu z dnia 27 lipca 1949 o zaciąganiu nowych i określeniu wysokości nie umorzonych zobowiązań pieniężnych (Dz.U. RP 1949.45.332) wraz z innymi obligacjami pożyczek państwowych oraz tytułami dłużnymi na okaziciela emitowanymi przez Państwo w okresie 1918-1922 i opiewającymi na marki polskie, korony austriackie i ruble rosyjskie.